Het expansievat is het onderdeel van een centraal verwarmingssysteem dat ervoor zorgt dat de druk van het systeem niet gevaarlijk hoog kan oplopen. Door de opwarming van het water in de installatie zal het water namelijk gaan uitzetten wat voor de verhoging van de druk zal zorgen. Expansie wil namelijk niets meer zeggen dan uitzetting.
Op het moment dat het vat niet, of niet voldoende, de verhoogde druk in het systeem kan opvangen dan betekent dit dat men het vat dient te gaan vervangen. Wanneer men onder andere het verwarmingssysteem steeds weer met water moet bijvullen dan kan dit wijzen op een defect aan het expansievat. Heeft men echter alle leidingen en koppelingen grondig op lekkage gecontroleerd dan is het vrijwel zeker dat er iets niet in orde is met het expansievat. In een aantal gevallen zal men, bij een defect aan een expansievat ook plasjes water aantreffen in de buurt van het vat of de verwarmingsketel.
Het expansievat kan bijvoorbeeld lek zijn waardoor de druk niet meer kan worden opgevangen. Er zal dan ook water uit het overdrukventiel komen wanneer dit wordt verwarmd. Men kan dit (laten) controleren door op het expansievat te kloppen. Wanneer het vat namelijk leeg is zaal er een holle klank te horen zijn. Dit zou dan eventueel kunnen wijzen op een lek.
Het vervangen van een expansievat is doorgaans een dure aangelegenheid. Het is in de meeste gevallen dan ook verstandig om een vakman de vervanging van het vat te laten uitvoeren. Deze kan dan niet alleen bepalen of het expansievat echt kapot is maar ook een nieuw exemplaar op een juiste wijze monteren.
