Wanneer er wordt gesproken over de olieprijs dan bedoeld men meestal de prijs die moet worden betaald voor een vat ruwe olie op de wereldmarkt. Op de oliemarkt wordt de prijs van de olie bepaald door een samenspel van onder andere het aanbod van olie, de vraag naar olie, speculaties verwachtingen op de langere termijn en zelfs emoties.
De prijs van olie is erg onderhevig aan schommelingen. De redenen voor deze schommelingen kunnen van dag tot dag verschillen. Zo is bijvoorbeeld niet elke dag de productie van olie gelijk waardoor er een overschot of juist een tekort aan olie op de wereldmarkt kan ontstaan. Maar ook een politieke crisis in een land kan ervoor zorgen dat de prijs van olie zal veranderen maar ook stormen, terrorisme en oorlogen kunnen hun invloed laten gelden als het om de prijs van olie gaat.
Wanneer er zich een koud of juist een warm seizoen in Europa of de Verenigde Staten van Amerika voordoet kan dit al een reden zijn om de olieprijs te doen stijgen of dalen. Olie voor het huishoudelijk gebruik kan dan soms zelfs met wel 10% duurder of goedkoper worden.
De grootte van een olievoorraad in geval van een oorlogssituatie heeft eveneens invloed op de olieprijs. In de meeste landen zijn raffinaderijen namelijk verplicht om een bepaalde voorraad ruwe olie hebben of een gelijkwaardige hoeveelheid afgewerkte olieproducten. Een dergelijke voorraad dient genoeg te zijn om het land gedurende tenminste drie maanden van olie of aan verwante producten te kunnen voorzien. Hiermee voorkomt men dat een leger, in geval van oorlog, zonder brandstof zou komen te zitten. Samen met speculatie is dit de belangrijkste factor die de prijs van olie op de markt bepaald.
