De open haard wordt vandaag de dag vaak beschouwd als de moderne versie van de aloude haard ( met als betekenis stookplaats). Had de haard als belangrijkste functie het verwarmen van de woning of het vertrek, de open haard daarentegen gebruikt men met name omdat het er sfeervol en gezellig uitziet.
Aangezien het rendement van een open haard slechts 10 tot 15 procent bedraagt gaat het grootste deel van de warmte verloren. Het leeuwendeel van de warmte verdwijnt simpelweg door de schoorsteen naar buiten. Doordat een open haard, in vergelijking tot een kachel, veel lucht gebruikt is de temperatuur van het vuur relatief laag met als gevolg dat er een onzuivere verbranding plaatsvindt.
Wil men de verwarming van een open haard verbeteren dan kan men dit doen door gebruik te maken van een zogenaamde haardplaat. Dit is een metalen plaat die men achter of onder de open haard plaatst. Deze plaat absorbeert de warmte om deze vervolgens weer af te geven. Het gevolg is dat er een zachte aangename vorm van warmte ontstaat. Naarmate de haardplaat dikker is zal ook de werking ervan toenemen. Door het gebruik van een haardplaat kan het rendement van een open haard tot wel 50 procent stijgen. Er gaat dus aanzienlijk minder warme verloren.
In de regel gebruikt men een open haard in combinatie met een centrale verwarming om een ruimte te verwarmen. Enkele een open haard komt nauwelijks voor tegenwoordig deze dient alleen als aanvulling.
Naast open haarden die op hout of houtproducten worden gestookt(hout kopen) zijn er ook open haarden op elektriciteit en gas op de markt gebracht. In tegenstelling tot deze open haarden op gas of elektriciteit dient een echte open haard regelmatig te worden schoongemaakt. Dit geldt ook voor de schoorsteen, wordt deze niet frequent geveegd dan kan een schoorsteenbrand ontstaan.
