Warmte is de energie die ontstaat wanneer materiedeeltjes bewegen. Warmte is dus, als het ware, een bewegingsenergie. In elk geval staat alles wat absoluut koud is ook absoluut stil. Het was de wetenschapper Kelvin die als eerste vaststelde dat bij een temperatuur van -273 °C het absolute nulpunt bereikt is. Hierbij zal elke beweging tot stilstand komen. Deze temperatuur wordt als 0 Kelvin (K) gedefinieerd. Hier vanuit ontwikkelde Kelvin zijn absolute temperatuureenheid. Volgens zijn theorie zal ijs gaan smelten bij een temperatuur van 273 K en zal water zijn kookpunt bereiken bij 373 K.
Wanneer men de handen warm wrijft dan is het duidelijk dat deze beweging (wrijving) voor het opwekken van warmte zorgt. Dit geldt ook voor de wrijving tussen bewegende materiedeeltjes die warmte in de materie zal opwekken. Bij stoffen die niet vast zijn, zoals een vloeistof of een gas, zijn het de toevallige botsingen tussen verschillende deeltjes die de warmte produceren. Bij vaste stoffen kunnen de (aan elkaar vastzittende) deeltjes alleen maar door trillingen een interne wrijving opwekken en daarmee dus warmte laten ontstaan.
Een typische voorbeeld van een exotherme chemische reactie (dit is de uitwisseling tussen deeltjes die warmte voortbrengt) is verbranding. Hierbij brengt de botsing tussen verschillende deeltjes een soort explosie voort. Hierbij vallen deeltjes in kleinere fragmenten uiteen om die zich daarna met de zuurstofatomen te verbinden.
Wanneer twee objecten even warm zijn wil dit zeggen dat ze een gelijke temperatuur hebben. Hierbij staat de temperatuur voor de warmte-intensiteit. Dit is voor de interne beweging van deeltjes een directe maatstaf. Maar de twee objecten, ook al hebben ze gelijk volume of gewicht, bevatten niet per definitie een gelijke hoeveelheid warmte.
